Kalendarium historyczne: rocznica wybuchu III Powstania Śląskiego. W jego wyniku Polacy przejęli najbardziej uprzemysłowione obszary Górnego Śląska.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się okolicznościom towarzyszącym temu wydarzeniu.
Państwo Polskie, które ogłosiło niepodległość w październiku 1918 roku, miało bardzo niepewny status graniczny. W chwili kapitulacji państw centralnych, rozkładu Austro- Węgier oraz rozpalania się wojny domowej w Rosji, rosły nadzieje na zjednoczenie trzech zaborów. Okoliczność jednoczesnego pokonania i osłabienia wszystkich trzech zaborców, stwarzała wyjątkową, wręcz dziejową okazję. Najpoważniejszym przeciwnikiem u progu niepodległości były Niemcy.
Berlin kategorycznie odrzucał możliwość pokojowej rezygnacji z części swojego terytorium. Zarządzone przez zwycięskie mocarstwa plebiscyty na Warmii, Mazurach i Śląsku, odbywały się w atmosferze skandalu i masowych oszustw. Kontrolujący administrację Niemcy sabotowali polskie wiece plebiscytowe, aresztowali działaczy oraz zakłamywali wyniki referendów m.in. wydając fałszywe dokumenty i ściągając w sporne rejony, zamieszkałych gdzie indziej Niemców.
W odpowiedzi, Polacy organizowali demonstracje i wysyłali protesty do zagranicznych obserwatorów. Nie na wiele się to zdało, gdyż dla przedstawicieli mocarstw, sprawy polskie były odległe i zwykle zależało im jedynie na szybkim zakończeniu sporu i powrotu do swoich krajów. W efekcie, do Polski przyłączono zaledwie kilka gmin warmińskich i mazurskich.
Los Górnego Śląska miał być podobny, jednak sprawy potoczyły się inaczej. 11 sierpnia 1919 roku wybuchł tam strajk powszechny, który szybko przybrał formę powstania zbrojnego. Z powodu znacznej przewagi niemieckiej, walki trwały zaledwie kilka dni. Rozruchy zwróciły uwagę Komisji Międzysojuszniczej, która zarządziła tymczasowe zawieszenie broni na czas przyszłego plebiscytu. Łamanie rozejmu przez bojówki hakatystów oraz niemiecką administrację, które rozpędzały polskie zgromadzenia, doprowadziło do wybuchu w sierpniu 1920 roku kolejnego powstania.
Tym razem Polacy osiągnęli sukces, którego efektem było między innymi powołanie przez mocarstwa mieszanej policji plebiscytowej. Niestety, również tutaj Niemcy ściągnęli znaczną liczbę ludności spoza spornego terytorium, przez co wynik referendum okazał się niekorzystny dla sprawy polskiej.
W odpowiedzi na kolejne niemieckie oszustwa, nocą z 2 na 3 maja 1921 roku, rozpoczęło się III Powstanie Śląskie. Doskonale przygotowani powstańcy w sile 50 tysięcy ludzi opanowali najważniejsze miasta i węzły komunikacyjne. Obrano dyktatora powstania w osobie Wojciecha Korfantego. Niemcy przeprowadzili kontrofensywę, która została zatrzymana m.in. podczas bitwy pod Górą Świętej Anny. W czerwcu do akcji ponownie wkroczyła Komisja międzysojusznicza, która zarządziła rozejm.
Polsce przyznano 29% spornego terytorium, jednak był to fragment najbardziej uprzemysłowiony, z przeważającą liczbą dochodowych kopalń.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Przeczytaj również:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
