Historia

Kalendarium historyczne: 4 marca 1430 – nadanie przywileju jedlneńskiego

Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!

Kalendarium historyczne: rocznica nadania przez króla Władysława Jagiełłę jednego z najważniejszych przywilejów szlacheckich – tzw. “neminem captivabimus”.

Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się temu wydarzeniu.

Przywilej jedlneński, zwany szerzej jako „neminem captivabimus”, należy do najważniejszych dokumentów w historii Polski i Europy. Jako jeden z pierwszych w świecie zagwarantował on bowiem szerokiej liczbie mieszkańców państwa nietykalność osobistą i majątkową, dziś stanowiącą jedną z podstawowych zasad cywilizowanych społeczenstw.

Przywilej jedlneński został nadany 4 marca 1430 roku przez króla Władysława II Jagiełłę w celu uzyskania sukcesji dla swojego syna (Władysława, zwanego później Warneńczykiem), który po jego śmierci miał zasiąść na polskim tronie. Jagiełło zabiegał o to już od roku 1425, kiedy doszło do zjazdu w Brześciu Kujawskim. Wówczas król polski wydał przywilej, który nie doczekał się jednak wejścia w życie.

Sytuacja uległa zmianie pięć lat później. Wobec narodzin drugiego syna (Kazimierza Jagiellończyka) oraz zaawansowanego wieku, Jagiełło był w stanie pójść na dalsze ustępstwa. Za dodatkową cenę obietnicy wcielenia Litwy do Korony oraz oddania części swoich prerogatyw sędziowskich, król uzyskał zgodę na przedłużenie panowania dynastii Jagiellońskiej. Główną częścią przywileju wciaż było jednak zagwarantowanie nietykalności osobistej i majątkowej dla szlachty.

Przywilej jedlneński został potwierdzony w 1433 roku w Krakowie. Istotnym warunkiem tej umowy, zawartej między władcą a poddanymi, był także, z pozoru mało znaczący zapis o wprowadzeniu elekcyjności tronu. Królewicz Władysław, został wybrany na króla po śmierci ojca, rozpoczynając tym samym poczet królów elekcyjnych w dziejach Polski.

W trakcie panowania dynastii Jagiellonów, elekcja była tylko zwyczajowa. Problemy zaczęły się, gdy ostatni z władców – Zygmunt August, nie posiadał potomków płci męskiej. Wówczas wprowadzono niefortunny pomysł wolnej elekcji króla. Rozwiązanie to stało się kamieniem milowym na drodze do upadku kraju.

Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.

Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!