Kalendarium historyczne – rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego przeciwko Prusakom. Powstanie zakończyło się wielkim zwycięstwem strony polskiej.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się kulisom walki o przyłączenie Wielkopolski do odrodzonej Rzeczpospolitej.
Państwo Polskie, które ogłosiło niepodległość w październiku 1918 roku, miało bardzo niepewny status graniczny. W chwili kapitulacji państw centralnych, rozkładu Austro-Węgier oraz rozpalania się wojny domowej w Rosji, rosły nadzieje na zjednoczenie trzech zaborów. Okoliczność jednoczesnego pokonania i osłabienia wszystkich trzech zaborców, stwarzała wyjątkową, wręcz dziejową okazję. Najpoważniejszym przeciwnikiem u progu niepodległości były Niemcy.
Berlin kategorycznie odrzucał możliwość pokojowej rezygnacji z części swojego terytorium. Z drugiej strony Polacy z Wielkopolski i Śląska nie zamierzali czekać na werdykt zwycięskich mocarstw czy też ewentualną pomoc odrodzonego Królestwa Polskiego. Zaczęli organizować się sami. 14 listopada 1918 roku, zrzeszone w kilku nielegalnych organizacjach elity zaboru pruskiego powołały Naczelną Radę Ludową (NRL), która zamierzała przejąć władzę w Wielkopolsce, Pomorzu i Śląsku.
Organem wykonawczym NRL był Komisariat z księdzem Stanisławem Adamskim, Stefanem Łaszewskim, Adamem Poszwińskim i Wojciechem Korfantym na czele. 3 grudnia zebrał się sejm dzielnicowy, który zdecydował o tworzeniu polskich oddziałów wojskowych i policyjnych. W swoich działaniach, zarówno NRL jak i Komisariat, odwoływały się do współpracy z rezydującym na Zachodzie Komitetem Narodowym Polskim Dmowskiego.
Niemiecka odpowiedź była stanowcza – z frontu ściągano jednostki wojskowe oraz tworzono oddziały milicyjne, oparte głównie o miejscowych nacjonalistów spod znaku Hakaty. Z każdym dniem narastał kryzys, który mógł skończyć się rozlewem krwi. Obie strony grały na czas aby lepiej przygotować się do nieuniknionej konfrontacji. Momentem przełomowym był przyjazd do Poznania Ignacego Paderewskiego w dniu 26 grudnia. Następnego dnia rozpoczęło się zbrojne Powstanie Wielkopolskie.
Polacy, choć nie dysponowali jednolitego dowództwa (co też utrudniało Prusakom dekonspirację powstańczych planów), dobrze przygotowali się do walk i w ciągu zaledwie kilku dni opanowali kluczowe punkty w zaborze pruskim. Cięższe walki miały miejsce w Bydgoszczy i Inowrocławiu. Sytuację ułatwiała dezorganizacja i niskie morale sił niemieckich, które często poddawały się bez walki, oddając Polakom broń i amunicję. 28 grudnia powstała jednolita komenda sił powstańczych, nad którymi w styczniu komendę generał Józef Dowbor – Muśnicki.
Liczono na większą pomoc ze strony Warszawy, jednak Piłsudski odmówił. Przeprowadzono powszechny pobór, który dodatkowo wspomogli ochotnicy z innych zaborów. Tymczasem Niemcy ściągnęli do Wielkopolski doświadczone oddziały frontowe, które przeszły do kontrofensywy. Zaciekłą polską obronę przerwała interwencja dyplomatów Ententy. Wymusili oni na walczących zawieszenie broni aż do czasu postanowień konferencji w Wersalu. Tymczasowa linia rozdzielająca walczących, stała się później granicą państwową.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Przeczytaj również:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
