Kalendarium historyczne: rocznica pierwszych aresztowań zbrodniarzy stalinowskich. Do aresztu trafili m.in. Menasze Grinszpan i Anatol Fejgin.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się okolicznościom tego wydarzenia.
Odwilż, która nastała w ZSRS po śmierci Stalina, przeniosła się na jego kraje satelickie. W Polsce oznaczało to wstrząs w kierownictwie partyjnym, zwłaszcza po słynnym referacie Nikity Chruszczowa. Powszechnie obawiano się osądzenia wcześniejszych zbrodni stalinowskich oraz kar dla winnych. Nastąpiło podzielenie się partii na dwa stronnictwa: tzw. puławian i natolińczyków. W potocznej mowie, zainteresowani przezywali się Żydami i Chamami.
Puławianie (Żydy) atakowali natolińczyków (Chamów), że to oni, jako niższa kadra, torturowali ludzi w latach 40. Z kolei Chamy atakowali Żydów twierdząc, że owszem – robili to ale na podstawie ich rozkazów, gdyż to Żydzi piastowali najwyższe stanowiska.
Przewagę, głównie dzięki poparciu Moskwy, uzyskali Chamy. Na drodze do uzyskania pełni władzy, zaczęli głosić hasła rozprawy ze środowiskami odpowiadającymi za zbrodnie okresu stalinowskiego. Dzięki poparciu z Moskwy, I sekretarzem PZPR został Edward Ochab, który zdecydował o rehabilitacji Władysława Gomułki. Wkrótce „towarzyszowi Wiesławowi” przywrócono legitymację partyjną i zaproszono do kierownictwa PZPR, lecz nie zgodził się wejść do Komitetu Centralnego na inne stanowisko, niż najwyższe, czyli I sekretarza.
Walki frakcyjne i osłabienie władzy, wyzwoliły w ludności polskie nadzieje na złagodzenie terroru i wolnościowe przemiany. Już w marcu 1956 roku komuniści zdecydowali się na amnestię, która objęła ok. 7 tys. więźniów politycznych. Zaczęto też usuwać i aresztować najbardziej skompromitowanych funkcjonariuszy ministerstw bezpieczeństwa i sprawiedliwości.
23 kwietnia aresztowano wiceministra bezpieczeństwa publicznego Romana Romkowskiego (prawdziwe nazwisko: Menasze Grinszpan) i dyrektora X Departamentu UBP, Anatola Fejgina. Wprawdzie mieli oni na sumieniu autentyczne zbrodnie, ich zatrzymania były pokazowe. Miały być dowodem nato, że nowwa ekipa rozprawia się ze zbrodniarzami.
W praktyce, rozliczenia były tylko powierzchowne. Większości żydowskich (i nie tylko żydowskich) zbrodniarzy nie spadł nawet włos z głowy.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Przeczytaj również:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
