Kalendarium historyczne: rocznica zawiązania przed szlachtę przeciwną panowaniu Augusta II, konfederacji zbrojnej, popieranej przez króla szwedzkiego Karola XII.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się okolicznościom towarzyszącym temu wydarzeniu.
Po klęsce kliszowskiej z 1702 roku Augustowi II nie udało się opanować sytuacji w kraju. Musiał uchodzić przed zwycięskim Karolem XII do ojczystej Saksonii. Zaczęli go też opuszczać sojusznicy. W jednolitej postawie szlachty, nie pomagało dwuznaczne stanowisko Szwedów wobec okupowanych, polskich ziem.
Karol XII wprawdzie zajmował zbrojnie kolejne miasta i zamki np. Poznań i Toruń, ale jednocześnie świadomie i celowo trzymał swoich żołnierzy w ryzach, nie pozwalając im na gwałty, grabieże i mordy jak to było podczas pamiętnego Potopu sprzed kilkudziesięciu lat. Wręcz przeciwnie – przedstawiał się jako ktoś na wzór wyzwoliciela spod władzy nielegalnego króla, który bez zgody władz polskich wciągnął kraj w przegraną wojnę z niepokonaną szwedzką potęgą.
W takich warunkach zaczęła się cicha wojna domowa pomiędzy zwolennikami Szwedów oraz króla i jego sojuszników – Rosjan. Do niewyobrażalnych rozmiarów rozkwitło łapownictwo. Zarówno Szwedzi jak i Moskale przekupywali wpływowych dygnitarzy by przeciągnąć ich na swoją stronę. W ten sposób zepsuto niemal całą klasę przywódczą Korony i to na długie dziesięciolecia.
W końcu, przewagę zaczęli zyskiwać Szwedzi, za którymi przemawiała potęga militarna. 9 lipca 1703 roku w wielkopolskiej Środzie, pod protekcją Karola XII zawiązano konfederację przeciwko Augustowi II. Jej oficjalnymi przywódcami zostali gorliwi zwolennicy opcji szwedzkiej: wojewoda poznański Stanisław Leszczyński oraz popularny aktywista sejmikowy, Piotr Bronisz.
Na Litwie sytuacja wyglądała odwrotnie. Z uwagi na bliskość Rosji oraz niegasnącą nienawiść do obozu sapieżyńskiego (popierającego Szwedów), większość znaczących polityków poparła zawarcie układu z Rosją, zobowiązując się w nim do wspierania nieszczęsnego Augusta II. Jednocześnie na Litwę popłynął szeroki strumień carskich monet.
14 lutego 1704 roku, pod dalszym naciskiem Karola XII, któego reprezentował generał Arvid Horn, w Warszawie przekształcono lokalną konfederację wielkopolską w konfederację generalną, zwaną Warszawską. Ta, wśród wiwatów, odebrała koronę królewską Augustowi II. 12 lipca 1704 roku na nowego króla wybrano dyzmokratycznie, głosami zwolenników opcji proszwedzkiej, pupila Karolusa, Stanisława Leszczyńskiego. Tenże podpisał sojusz polsko-szwedzki, na mocy którego praktycznie podporządkował Rzeczpospolitą Sztokholmowi, oddając mu dodatkowo Inflanty Polskie i Kurlandię.
Odpowiedzią zwolenników Moskwy i Augusta było zawiązanie 20 maja 1704 roku w Sandomierzu kontr-konfederacji generalnej pod przewodem Augusta II oraz Stanisława Ernesta Denhoffa. 30 sierpnia 1704 roku jej przedstawiciele podpisali w Narwie oficjalny sojusz z Rosją. Bardzo ważnym argumentem w ich ręku była walka o integralność terytorialną Rzeczpospolitej, którą deklaratywnie poparł Piotr I.
W taki oto sposób kraj został podzielony na zwolenników Szwecji i Rosji, obcych potęg działających na naszym podwórku przez swoich przedstawicieli w postaci dyzmokratycznych królików Sasa i Lasa. W praktyce oznaczało to wybuch zaciekłej wojny domowej, w której brat mordował brata, a sąsiad plądrował włości sąsiada. To właśnie ta wojna – pomiędzy dwiema konfederacjami generalnymi, a nie przemarsze obcych wojsk rosyjskich i szwedzkich, najbardziej zniszczyła Rzeczpospolitą.
Stan wojny domowej trwał aż trzy lata, do początku 1706 roku. Wówczas pojawiła się szansa na przełamanie impasu. Karol XII postanowił bowiem raz na zawsze rozprawić się z wrogiem, który zabrał mu tyle czasu. 13 lutego 1706 roku Szwedzi pobili nowe wojska saskie w bitwie pod Wschową, a we wrześniu przeszli przez Śląsk do Saksonii. 24 września osaczony we własnym gnieździe August podpisał upokarzający pokój z Karolem XII w Altranstädt. Na jego mocy zrzekał się korony polskiej, uznawał prawa Leszczyńskiego i występował z sojuszu z Rosją.
Jak się okazało, do czasu.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Przeczytaj również:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
