Kalendarium historyczne – rocznica wmurowania kamienia węgielnego pod budowę poznańskiego hotelu “Bazar”, będącego siedliskiem spółki akcyjnej o tej samej nazwie.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się początkom ruchu polskiego pozytywizmu.
Polski pozytywizm z uwagi na przywiązanie społeczeństwa do katolicyzmu, nigdy nie przybrał radykalnie ateistycznego i nihilistycznego charakteru, jak ten na Zachodzie. Jego specyfika polegała na powolnej egalitaryzacji życia publicznego, podnoszeniu wydajności pracy i rozwoju gospodarczym, propagowaniu ideałów narodowych oraz często sprzecznych ze sobą zasad chrześcijańskich i socjalistycznych.
Jak się okazało, taka mieszanka skutecznie trafiała do umysłów prostych chłopów i robotników. Pozytywiści, którymi byli zwykle właściciele dworów, szeregowi nauczyciele, urzędnicy, lekarze, księża i zakonnicy, oparli się na wzorcach osobowych budzących dumę z polskości oraz łączących wszystkie klasy społeczne. Należały do nich m.in.: postacie Tadeusza Kościuszki, Wojciecha Głowackiego, zwycięskich królów takich jak Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło i Jan III Sobieski oraz polskich świętych – królowej Jadwigi i biskupa Stanisława.
W nawiązaniu do tej ostatniej postaci, podobnie jak w dobie rozbicia dzielnicowego, przekazywano legendy o spodziewanym, cudownym zrośnięciu się rozdartych ziem polskich w jedną całość. Aktywni byli pisarze patriotyczni tacy jak: Henryk Sienkiewicz, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa, Maria Konopnicka i inni; malarze Jan Matejko i Juliusz Kossak; wreszcie naukowcy pokroju Ignacego Łukasiewicza, Marii Skłodowskiej-Curie oraz Kazimierza Funka.
Niektórzy z nich otrzymali prestiżową Nagrodę Nobla w swoich dziedzinach. Prace tych osób wlały otuchę do polskich serc, wzbudziły narodową dumę, modę na patriotyzm oraz nadzieję, iż kiedyś uda się zdobyć niepodległość.
Walka o polskość była najintensywniejsza w zaborze pruskim i zrodziła się jako odpowiedź na brutalną germanizację. W kwestiach gospodarczych jej prekursorem byli: nowoczesny ziemianin Dezydery Chłapowski oraz lekarz i społecznik Karol Marcinkowski. W późniejszym okresie działali: ziemianin, ekonomista i polityk August Cieszkowski oraz przedsiębiorca Hipolit Cegielski. Oni i im podobni organizowali oświatę i kulturę, opiekę nad ubogimi oraz obronę polskiego stanu posiadania przed agresywnymi Prusakami.
Powołano szereg instytucji zajmujących się pomocą, takich jak: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, spółka akcyjna „Bazar” czy Towarzystwo Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego.
Spółka “Bazar” została założona 24 czerwca 1838 roku. W skład jej komitetu wykonawczego weszli: lekarz i społecznik – Karol Marcinkowski, ziemianie: Józef Łubieński, Józef Szułdrzyński, Maciej Mielżyński oraz sędzia Gregor, mistrz ciesielski Antoni Krzyżanowski i kupiec Stanisław Powelski, a większość akcjonariuszy stanowili ziemianie. 21 listopada następnego roku, rozpoczęto budowę hotelu “Bazar”, który stał się siedzibą jej kierownictwa.
Statutowym zadaniem spółki było popieranie pożytecznych inicjatyw, co oznaczało rezygnację przez akcjonariuszy z całości lub części zysku, który przekazywany był na cele społeczne – polskie. Inną zasadą było wydzierżawianie sklepów jedynie Polakom, gdyż chodziło o wspieranie tylko polskiego handlu.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Przeczytaj również:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
