Kalendarium historyczne – rocznica poselstwa polskiego do Wielkiego KSięcia Litewskiego Jagiełly, w sprawie jego ożenku z królem Polski Jadwigą Andegaweńską.
Dziś w naszym kalendarium przyjrzymy się drodze, jaką Polska i Litwa pokonały w celu zawarcia unii personalnej.
Po śmierci Ludwika Węgierskiego w 1382 roku, zjazd szlachty w Radomsku zdecydował o oddaniu korony w ręce najmłodszej z jego córek, Jadwigi. Nowa władczyni miała zaledwie 9 lat w chwili obrania na Króla Polski. Przyjechała z Węgier jesienią 1384 roku, a jej koronacja odbyła się 16 października tego roku. W imieniu małoletniej władzę sprawowali możni, lecz nie powołano oficjalnego regenta z powodu wyjątkowo dorosłej postawy życiowej oraz wybitnej wiedzy młodego Króla Jadwigi. Cechowała się ona też głębokim spokojem ducha i pobożnością, czym zjednywała dla siebie poddanych.
Stan państwa u progu panowania Jadwigi nie był najlepszy. Niedługo po śmierci Ludwika Węgierskiego, wybuchła w Wielkopolsce wojna domowa między rodami Grzymalitów i Nałęczów, których oprócz typowych waśni rodowych, poróżniły sprawy następstwa tronu. Najwyżsi dostojnicy słusznie zatem za najważniejszą sprawę państwową uznali szybkie wydanie Jadwigi za mąż, by uśmierzyć chaos wewnętrzny.
Jadwiga była od kołyski obiecana Wilhelmowi Habsburgowi, księciu Austrii. Sprawa tego ożenku wróciła wraz z objęciem przez Andegawenkę władzy w Polsce. Kandydaturę Wilhelma popierał książę opolski Władysław, który dla zapewnienia mu korony najechał Polskę i zajął Wawel, gdzie przygotował ceremonię ślubną. Stołeczni możni naprędce zebrali armię i wypędzili nieszczęsnego swata z miasta. Mieli bowiem innego, lepszego kandydata.
W tym samym czasie znów wzrosło zagrożenie krzyżackie. Krzyżacy, którzy zupełnie spacyfikowali podbitych Prusów oraz połączyli się z inflanckim zakonem Kawalerów Mieczowych, jeszcze bardziej urośli w siłę. Dzięki skutecznej propagandzie zagranicznej, sprowadzali osadników i kapitał z zachodniej Europy. Państwo, w którym większość sił wytwórczych przekuwane było na siłę militarną, a sens jego istnienia zależał od podbijania kolejnych pogańskich ziem, pilnie potrzebowało nowego wroga.
Idealnym polem do ekspansji zdawała się być Litwa, której ziemie żmudzkie wbijały się klinem między zakonne Prusy i Inflanty. Atak na Litwę był o tyle oczywisty, że książęta litewscy twardo stali przy pogaństwie, a propagandowym celem Krzyżaków była chrystianizacja pogan. Barbarzyński charakter kraju zmienił syn Olgierda, wnuk Giedymina – Jagiełło, który został wielkim księciem litewskim w 1377 roku. Odziedziczone przez niego państwo było ogromne (obszar około 900 000 km²) ale słabo zaludnione (około 2 000 000 mieszkańców).
Społeczeństwo litewskie dzieliło się na cztery stany: bojarów, mieszczan, chłopów wolnych oraz chłopów niewolnych czyli osadzanych na ziemi jeńców wojennych. Kraj znajdował się w poważnym kryzysie wewnętrznym. Kilkuletnia wojna domowa między Jagiełłą, a stryjem Kiejstutem i jego synem Witoldem doprowadziła do interwencji obcych mocarstw na terytorium Litwy. Jagiełło wyszedł z walki o władzę zwycięsko, a sprawną polityką zagraniczną oddalił zagrożenie Węgierskie i Moskiewskie.
Problemem pozostał zakon krzyżacki. Jego coraz intensywniejsze wyprawy na Żmudź zwane rejzami uświadomiły Jagielle, że tym razem ma do czynienia z poważniejszym od Rusinów, Węgrów i Tatarów przeciwnikiem. Okazało się, że jego wojska, wprawdzie liczne i o dobrym morale, są niemal bezradne w starciu z zakutymi w stal od stóp do głów rycerzami zakonnymi, stosującymi dodatkowo różne nowinki techniczne z dziedziny militarnej.
Wobec niemożliwości pokonania wroga w polu, konflikt litewsko-krzyżacki zamienił się w przewlekłą wojnę partyzancką zakończoną pokojem z 1382 roku, na mocy którego Jagiełło oddał Zakonowi znaczną część Żmudzi. Żądni podboju Krzyżacy nie zrezygnowali jednak z dalszej interwencji na Litwie. Już w następnym roku zaatakowali Wilno pod pretekstem przywrócenia na tron Witolda. Porażka źle przygotowanej wyprawy krzyżackiej doprowadziła do ugody oraz niespodziewanego współdziałania między zwaśnionymi dotąd kuzynami.
Jagiełło i Witold doszli do wniosku, że celem Zakonu jest nie tylko ustawienie na wileńskim tronie przychylnego im władcy, ale całkowite podbicie i likwidacja ich państwa. Dlatego pojednali się i zaczęli gorączkowo szukać sojuszników. Znaleźli ich na dworze krakowskim w państwie, które zagrożone krzyżacką agresją.
Z początkiem 1385 roku Jagiełło zaczął rozmowy z posłami polskimi w sprawie ożenku z Jadwigą. Już 14 sierpnia tego roku wydał akt Unii w Krewie. Dokument przewidywał małżeństwo wielkiego księcia litewskiego z Jadwigą i objęcie przez Jagiełłę sterów polskiej nawy państwowej. W zamian za to władca Litwy zobowiązał się ochrzcić oraz rozpocząć chrystianizację swojego państwa. Pomijając kilka pomniejszych obietnic, warto wskazać na to, że Jagiełło na mocy wydanego dokumentu przyłączał Litwę do Polski w ramach unii personalnej.
Unia polsko-litewska podyktowana była wspólnym interesem. Oba państwa stały przed tym samym zagrożeniem ze strony agresywnego zakonu krzyżackiego. Oprócz sojuszu militarnego, Polacy mieli nadzieję na zaprzestanie najazdów litewskich oraz otwarcie ogromnego rynku wschodniego dla swojej ekspansji ekonomicznej. Litwini natomiast, po związku z Polską oczekiwali pomocy w walce z tatarami i rosnącym w siłę Państwem Moskiewskim. Liczyli także na uzyskanie podobnych jak w Polsce przywilejów stanowych.
11 stycznia 1386 roku polskie poselstwo udało się na zamek w Wołkowysku, w którym przebywał Jagiełło i przyniosło mu kluczową informację – Jadwiga zgodziła się wyjść za niego za mąż. Zaręczyny z księciem austriackim zostały tym samym oficjalnie zerwane. Wkrótce książę litewski przybył do Polski, gdzie 15 lutego 1386 roku ochrzcił się przybierając imię Władysław, a 3 dni później para zawarła związek małżeński.
Jagiełło był znacznie starszy od swojej żony. Ślub był wielkim poświęceniem Jadwigi dla kraju. Tym większym, że Polska była dla niej przybraną ojczyzną. Jak się jednak okazało, para przypadła sobie do gustu i ich relacje były dobre.
Poprzedni wpis z naszego kalendarium dostępny jest tutaj.
Przeczytaj również:
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
