Pomimo klęski poniesionej przez wojsko polskie w czasie kampanii w 1939 roku, żołnierze polscy kontynuowali dalsze starcia z nadzieją na szczęśliwe zakończenie walk z agresorami i zdrajcami państwa polskiego. Wiosna 1940 roku przyniosła kolejną odsłonę dalszych zmagań o wolną i suwerenną Polskę na zachodnim teatrze działań. Pomimo bohaterskiej podstawy polskiego żołnierza, wojska alianckie w pierwszym etapie walk poniosły klęskę. Dla Polski jednym z najtragiczniejszych momentów tych była wówczas strata uratowanego w 1939 roku polskiego okrętu wojennego ORP „Grom”.

ORP ,,Grom” był budowany od roku 1935 w angielskiej stoczni J. Samuel White w Cowes na wyspie Wight. Była to jednostka bardzo sprawna i prezentująca dużą wartość bojową. Jej szybkość dochodziła do 40 węzłów¹. O znaczeniu tej jednostki dla rozwijającej się floty polskiej może świadczyć fakt zgotowania dla niej gorącego przyjęcia po dotarciu do portu w Gdyni. O powiększeniu się polskiej floty informowały liczne gazety z tego okresu w kraju² i prasa zagraniczna³

Dnia 30 sierpnia 1939 roku grupa polskich niszczycieli, a wśród nich ORP „Grom”, realizując plan ,,Pekin” opuściła polskie wybrzeże, kierując się w stronę brzegów brytyjskich⁴. W czasie operacji pod Narvikiem w kwietniu 1940 roku ORP „Grom”, wraz z ORP „Błyskawica”, miały za zadanie niszczenie stanowisk nieprzyjacielskich, dróg i torów kolejowych. 4 maja 1940 roku podczas ataku lotniczego doszło do zatonięcia okrętu. W głębinach wód zginęło 59 polskich marynarzy.

Liczba ta jednak mogła być o wiele większa, gdyby nie postawa polskich marynarzy, którzy wykazali się spokojem i opanowaniem w tej trudnej sytuacji. Zdrowi marynarze pomagali swoim rannym kolegom wynosząc ich na pokład i obwiązując pasami ratunkowymi. W ostatnich momentach przed zatonięciem okrętu do maszynowni zszedł pierwszy oficer mechanik por. Aleksy Leszek Krąkowski celem odstawienia kotłów, żeby nie wybuchły. Podobnie wierny swoim obowiązkom i pragnący ratować ocalałych postąpił torpedysta, który zabezpieczył bomby głębinowe, czym uratował skaczących do wody kolegów. W swojej publikacji pt. Niszczyciele „Grom” i „Błyskawica” Jerzy Pertek zapisał:

„(…) W bulajach zablokowanych pomieszczeń widać było głowy tych, którzy nie zdążyli wydostać się na pokład. Wyciągniętą ręką żegnał swych kolegów starszy marynarz Franciszek Pauka, z innego iluminatora wyglądała twarz kolegi Lewandowskiego – Zbigniewa Gąsiorowski. Jeszcze z innego czyjaś ręka wyrzuciła do wody pasy ratunkowe. W ten sposób ci marynarze, którzy byli już skazani na nieuchronną śmierć, myśleli o ratujących się kolegach, którym pasy te mogły być pomocne⁵.

A pomoc dla ocalałych była niezbędna, gdyż większość uratowanych polskich marynarzy przebywała w zimnej wodzie norweskiego fiordu. O tym, że niebezpieczeństwo czyhało na nich ciągle świadczy przypadek grupki marynarzy, którzy dopłynęli do pobliskiej wysepki, a którzy zostali zaatakowani z karabinów maszynowych przez Niemców⁶.

Jak wspominał oficer sygnałowy na ORP „Błyskawicy” Wienczysław Kon, (…) „Grom” tonął w obecności aż dwóch krążowników i dwóch niszczycieli, a ociekających wodą rozbitków przyjął na swój pokład pancernik, witając ich dźwiękami Jeszcze Polska nie zginęła⁷.

Walcząc za wolność Polski na norweskich wodach śmierć poniosło 59 polskich bohaterskich marynarzy (Dodatkowo dwóch zmarło z odniesionych ran). Wśród nich byli:

1. Mat Jan Adamczyk urodzony 29 października 1906 roku w miejscowości Prokocim (województwo Krakowskie).

2. Bosman Stefan Baumert urodzony 27 września 1903 miejsce nieznane

3. Mat Jan Bednarz urodzony 11 kwietnia 1916 roku miejsce nieznane.

4. Mat Edmund Bielak urodzony 15 stycznia 1915 roku.

5. Bosman Wiktor Borek urodzony 21 marca 1907 roku w Starym Sączu.

6. Bosmanmat Józef Borkowski urodzony 2 marca 1914 roku miejsce nieznane.

7. St. mar. Henryk Boryczko urodzony 5 kwietnia 1918 roku miejsce nieznane.

8. Mat. Leon Chylewski urodzony 14 kwietnia 1915 w miejscowości Medromierz Wielki powiat Tuchola.

9. St. mar. Wacław Cytowicz urodzony 16 lipca 1919 roku miejsce nieznane.

10. Bosmanmat Kazimierz Dmochowski urodzony 15 stycznia 1905 w Puławach.

11. St. Bosman Edmund Domicz urodzony 16 października 1903 roku miejsce nieznane.

12. Mat Edward Czechowski urodzony 16 września 1914 roku w miejscowości Jarużyn powiat Szubin.

13. Mat Tadeusz Dwornicki urodzony 20 lipca 1916 roku miejsce nieznane.

14. St. mar. Tadeusz Dziak nieznana data urodzenia i miejsce.

15. Mar. Teodor Bonifacy Ebertowski urodził się 7 sierpnia 1920 roku w Chojnicach.

16. St. mar. Tadeusz Górzycki urodzony 4 lipca 1919 roku miejsce nieznane.

17. St. Mar. Jan Fornalik urodzony 24 maja 1916 roku miejsce nieznane.

18. Mar. Zbigniew Gąsiorowski urodzony 9 listopada 1923 roku miejsce nieznane.

19. St. mar. Jerzy Głażewski urodzony 9 maja 1918 roku miejsce nieznane.

20. St. Mar. Władysław Głowacki urodzony 18 października 1915 roku miejsce nieznane.

21. St. bosman Jan Hojło urodził się 2 maja 1902 roku miejsce nieznane.

22. Bosman Kazimierz Januszewski urodzony 6 stycznia 1904 w miejscowości Wełdzisz powiat Dolina.

23. St. bosman Władysław Jarczyński urodzony 30 listopada 1898 roku miejsce nieznane.

24. Bosman Jerzy Jurkowski urodzony 7 października 1904 roku w Brześciu nad Bugiem.

25. Bosmanmat Władysław Kalinowski-Szczur urodzony 9 sierpnia 1908 roku miejsce nieznane.

26. Bosmanmat Wacław Kamiński urodzony 11 grudnia 1909 roku miejsce nieznane.

27. St. bosman Mieczysław Kołakowski urodzony 15 stycznia 1904 w miejscowości Uniszki Gumowskie powiat Mława.

28. St. mar. Władysław Kostecki urodzony 11 kwietnia 1918 roku miejsce nieznane.

29. Bosman Józef Kucharski urodzony 25 lutego 1909 roku miejsce nieznane.

30. Bosman Józef Kurek urodzony 11 lutego 1906 roku w miejscowości Snopkowo powiat Lublin.

31. Mat Stefan Köhna urodzony 20 października 1916 roku miejsce nieznane.

32. Kpt. mar. Aleksy Leszek Krąkowski urodzony 3 sierpnia 1912 roku w Czerników w Rosji.

33. Bosmanmat Józef Łuszczewski urodzony 2 lutego 1909 roku w Warszawie.

34. Mar. Kazimierz Major urodzony 5 lutego 1918 roku w miejsce nieznane.

35. Mat. Ryszard Ksionżek urodzony 28 lipca 1917 roku w miejscowości Ratibarhammer (Niemcy).

36. Bosmanmat Marcin Łyskawka urodzony 11 października 1910 roku w miejscowości Magnuszewice powiat Jarocin.

37. St. mar. Edward Kubalski urodzony 10 maja 1919 roku miejsce nieznane.

38. Bosman Stanisław Leszczyński urodzony 9 stycznia 1908 roku w Bydgoszczy.

39. Bosmanmat Paweł Noga urodzony 24 lutego 1911 roku miejsce nieznane.

40. St. mar. Mieczysław Materka urodzony 1 lipca 1917 roku miejsce nieznane.

41. Mar. Jan Nowak urodzony 9 lipca 1918 roku miejsce nieznane.

42. Bosmanmat Stanisław Mejdus urodzony 10 listopada 1912 roku miejsce nieznane.

43. St. Mar. Zdzisław Owczarek urodzony 15 lutego 1916 roku miejsce nieznane.

44. Mar. Zygmunt Muchar urodzony 11 września 1919 roku w miejscowości Brochocin powiat Płock (Zmarł na okręcie szpitalnym „Atlantis” 5 maja 1940 roku).

45. Mat. Franciszek Pauka urodzony 1 września 1906 roku w miejscowości Olsztyn (ówczesne Prusy Wschodnie).

46. Mar. Bronisław Peissert urodzony 24 sierpnia 1920 roku miejsce nieznane.

47. St. Bosman Wacław Perkowski urodzony 26 września 1904 roku miejsce nieznane.

48. St. mar. Stanisław Ruszkiewicz urodzony 16 kwietnia 1916 roku miejsce nieznane.

49. Bosman Józef Pniak urodzony 17 marca 1908 roku w miejscowości Jaworzno powiat Chrzanów.

50. St. mar. Tadeusz Podstolak urodzony 2 kwietnia 1916 roku miejsce nieznane.

51. Mat. Jerzy Skórski urodzony 12 kwietnia 1916 roku.

52. Mar. Józef Szwechtowicz urodzony 16 marca 1920 roku miejsce nieznane.

53. St. mar. Józef Więżewski urodzony 18 marca 1916 roku miejsce nieznane (Miał on umrzeć na okręcie HMS „Resolution”).

54. Mat. Zdzisław Wilner urodzony 27 września 1917 roku miejsce nieznane.

55. Mat. Stanisław Zegartowski urodzony 14 lipca 1915 roku miejsce nieznane.

56. Mat. Władysław Zieliński urodzony 20 kwietnia 1915 roku miejsce nieznane.

57. St. bosman Michał Wojdyło urodzony 28 września 1905 roku miejsce nieznane.

58. St. mar. Piotr Misztal urodzony 23 lutego 1918 roku miejsce nieznane.

59. Mat Roman Press urodzony 23 lipca 1912 roku miejsce nieznane.

60. Bosmanmat Dominik Żyźniewski urodzony 4 sierpnia 1908 roku miejsce nieznane.

61. Mar. Jan Sejbuk urodzony 23 czerwca 1919 roku w miejscowości Małożen powiat Sokołów Podlaski.

Jeśli posiadają Państwom informacje o historii tych marynarzy, zachęcamy do kontaktu na email: [email protected] Stwórzmy unikalną bazę naszych bohaterów i pokażmy odbiorcom na całym świecie, że polski żołnierz walczył o wolność i suwerenność przeciwko wrogom narodu polskiego na lądzie, powietrzu i morzu.

Krzysztof Żabierek

Udostępnij na FB

Tweet

Obserwuj nas

Zapisz

Wspieraj niezależne wydawnictwo:

Rzeczypospolita przyjaciół?