Henryk Rzewuski w “Pamiątkach Soplicy” pisze między innymi o Mikołaju Bazylim Potockim, staroście kaniowskim, że był “chimeryczny”. Wyrażało się to między innymi w specyficznej pobożności. Oto w sobotę, jako w dzień poświęcony Matce Boskiej, pan starosta “suszył”, to znaczy – pił tylko wodę, podobnie jak służba i goście. Ale ta asceza trwała tylko do północy, bo kiedy o północy we wszystkich kaniowskich kościołach rozdzwoniły się dzwony na cześć Najświętszej Marii Panny, to na stół wjeżdżało wino, którego ani pan starosta, ani żaden z gości, już sobie nie odmierzał. Podobnie zachowywał się książę Radziwiłł “Panie Kochanku”. Kiedy w zapusty pito nawet z kijów, to też tylko do północy, bo kiedy z początkiem Środy Popielcowej ksiądz gwardian miał do wszystkich biesiadników egzortę, to książę Karol zjadał potem misę kiszonej kapusty i kładł się spać. Część tej obyczajowości przeszła nawet do Żydów, bo – jak notuje w zbiorze żydowskich anegdot “Przy szabasowych świecach” Horacy Safrin, pewien ojciec rodziny po dłuższym poście przestrzegał żonę i dzieci, by nie rzucały się od razu na jedzenie, tylko poczekały jeszcze z piętnaście minut.
Wspominam o tym ze względu na nową, świecką tradycję, jaka się w naszym nieszczęśliwym kraju zaszczepiła, w postaci “ciszy wyborczej”. Jakiś idiota wymyślił, żeby tuż przed wyborami, powściągnąć polityczne namiętności i w ciszy nie zmąconej żadna agitację, wyrobić sobie pogląd, który kandydat będzie najlepiej nadawał się, czy to na posła, czy to na senatora, czy wreszcie – na prezydenta. Oczywiście żaden normalny człowiek tego nie robi, bo jeśli nie potrafił wyrobić sobie poglądu na te sprawy przez minione pięć lat prezydenckiej kadencji, a zwłaszcza – w trakcie kampanii, kiedy to kandydaci przymilają się suwerenom na wszystkie możliwe sposoby i nachalnie im się stręczą, zaś niezależne media głównego nurtu rozpalają polityczne namiętności do białej gorączki, to znaczy, że jest to obywatel tak mało spostrzegawczy, że aż głupi. Z tego powodu właściwie nie powinien głosować, bo jak może taki człowiek zagłosować rozsądnie? Ex nihilo nihil fit – mawiali starożytni Rzymianie – co sie wykłada, że z niczego nic nie będzie.
Inna rzecz, że ludzi podatnych na białą gorączkę może być coraz więcej, toteż nic dziwnego, że budzi to coraz głębsze zatroskanie sytuacją ludzkości w warunkach demokracji politycznej. Obecnie panuje gusło, że musi być demokracja, a ponieważ wielu ludziom pochlebia to, iż kandydaci na dygnitarzy muszą najpierw się przed nimi przeczołgać i wytarzać w smole i pierzu, to żadna perswazja tu nie pomoże. W rezultacie przedwyborczych obietnic, które potem, przynajmniej częściowo, trzeba spełniać, jakość stanowionych praw systematycznie się pogarsza – oczywiście dla dobra obywateli, to chyba jasne? W tej sytuacji nawet taki mądry człowiek, jak Fryderyk August von Hayek nie odważył się podnieść ręki na powszechne głosowanie, tylko proponował, by w ramach demokracji uruchomić mechanizmy sprzyjające poprawie jakości stanowionych praw. Pragnął tego dokonać poprzez reformę parlamentaryzmu, mając pełną świadomość, że suwerenowie nigdy nie zrezygnują z przywileju obierania sobie swego ciemięzcy. Otóż proponował ustanowić dwie izby parlamentu: Izbę Rządową i Izbę Praw. Izba Rządowa wybierana byłaby w głosowaniu powszechnym, tak, jak obecne parlamenty i zajmowałaby się wszelką polityczną pornografią – ale nie mogłaby ustanawiać praw. Bo od ustanawiania praw, byłaby Izba Praw, która byłaby wybierana zupełnie inaczej i zupełnie inaczej by funkcjonowała. Po pierwsze – przy wyborach do tej Izby, zarówno przy czynnym, jak i biernym prawie wyborczym obowiązywałby wysoki cenzus wieku – co najmniej 45 lat. Po drugie – posłowie do Izby Praw byliby wybierani tylko na jedną, za to aż 15-letnią kadencję.
Cząstkowe wybory odbywałyby się co 5 lat i co 5 lat odnawiałaby się jedna trzecia składu Izby, ale każdy poseł odbywałby swoją 15-letnią kadencję. Na następną nie mógłby już być wybrany, bo zarówno kandydować do Izby Praw, jak i głosować na kandydatów do niej, można by tylko raz w życiu. Fryderyk August von Hayek uważał, że jeśli robi się coś często, to nie zwraca się zbytniej uwagi na pomyłki, nie tylko zresztą w polityce, ale tak zwanym “życiu”. Na przykład panie, które w telewizorze udzielają porad “jak żyć”, przeważnie są, jak to się mówi – po przejściach – o których świadczą wielokrotne małżeństwa. Ma to oczywiście – jak powiedziałby Kukuniek – swoje plusy dodatnie i ujemne, bo taka wielokrotnie zamężna pani z pewnością “miłowała wiele” – co byłoby plusem dodatnim – chyba że przebrałaby w tym miłowaniu miarę i co noc miłowała kogoś innego. Zatem jeśli i kandydować i głosować można byłoby tylko raz w życiu, to sprzyjałoby to z pewnością głębszemu namysłowi, niż pełna hipokryzji “cisza wyborcza”. Ale nie to jest najważniejsze. Wprawdzie dzisiaj ludzie żyją dłużej, niż kiedyś, ale zwróćmy uwagę, że ktoś wybrany do Izby Praw w wieku 45 lat, kończyłby kadencję w wieku lat 60, a prawdopodobnie znacznie później, na przykład – pod 70-tkę. Na podstawie własnych doświadczeń twierdzę, że w tym wieku człowiek stopniowo uwalnia się od wszelkich pokus – również od pokusy kariery politycznej – bo uczestniczenie przez 15 lat w ustanawianiu praw, każdemu normalnemu człowiekowi zupełnie wystarczy – a jeśli nie, to z pewnością mamy do czynienia z przypadkiem chorobowym, który powinien przebadać jakiś dobry weterynarz. Poza tym, człowiek w sile wieku zajmujący się ustanawianiem praw stwarza nadzieję, że będzie kierował się dobrem państwa i dobrem przyszłych pokoleń swojego narodu, w odróżnieniu od ludzi młodych, którzy w większości przypadków nie są w stanie ponosić odpowiedzialności nawet za siebie samych. Kiedyś było inaczej, kiedyś ludzie metrykalnie młodzi, byli dojrzali do tego, by kierować państwami. Na przykład William Pitt młodszy został premierem Wielkiej Brytanii w wieku 24 lat, kiedy to dzisiaj tacy młodzieńcy pochłonięci są dopiero odkrywaniem tajemnicy płci, która na wielu z nich robi takie wrażenie, że aż do końca życia nie mogą się zdecydować, do jakiej z 77 płci właściwie się zaliczają. Wreszcie człowiek 70-letni, zwłaszcza jeśli w dodatku jest religijny, ma świadomość, że musi zacząć powoli przygotowywać się na spotkanie z Trójcą Świętą, co w większości przypadków powstrzymuje go przed rozmaitymi głupstwami. Krótkmok mówiąc – jest szansa, że taki człowiek będzie ustanawiał prawa nie pod kątem własnych potrzeb i zachcianek, tylko pod kątem potrzeb swojego państwa i swojego narodu.
Stanisław Michalkiewicz
Wspieraj niezależne wydawnictwo:
Podoba Ci się to co robimy? Wesprzyj projekt Magna Polonia!
