Oglądając od miesięcy wypowiedzi osób związanych z obecną partią sprawującą władzę w Polsce nasuwa mi się nieodparte wrażenie krytycznego stanu wiedzy historycznej wśród polskiego społeczeństwa, czego przykładem są liczne wypowiedzi polityków z partii PiS, którzy porównują prezesa Jarosława Kaczyńskiego do marszałka Piłsudskiego. Byliśmy tego świadkami m.in. słuchając wypowiedzi europosła Ryszarda Czarneckiego¹, czy ministra Marka Suskiego². Czy porównanie lidera swojej partii do człowieka odpowiedzialnego za zamach stanu w 1926 roku, czy stojącego za największą aferą finansową II RP to problem nauczania w naszych szkołach, gdzie pomija się istotne sprawy dla zrozumienia historii naszej Ojczyzny czy też celowe działanie polityków partii rządzącej?

Według konstytucji marcowej nieplanowane wydatki rządu wymagały uchwał Sejmu o udzielenie kredytów dodatkowych. W praktyce rząd występował o przyznanie takich kredytów po fakcie, ze względu na niemożliwość natychmiastowego zwołania Sejmu mającego podjąć takie decyzje. Po dokonaniu zamachu stanu władza polityczna skupiona w rękach Piłsudskiego sprawiła, że stanął on ponad prawem, czego przykładem była tzw. afera Czechowicza.

20 lutego 1929 roku zgłoszony został wniosek, podpisany przez członków klubu Wyzwolenie PPS i Stronictwa Chłopskiego, o postawienie w stan oskarżenia ministra skarbu Czechowicza pod zarzutem złamania przez niego ustawy skarbowej z 22 marca 1927 roku oraz przekroczenia kredytu o 500 milionów złotych na cele nieprzewidziane w budżecie i nie mieszczące się w granicach kredytu oraz o dokonanie otwarcia kredytów nieobjętych budżetem bez złożenia w tym względzie wniosku Sejmowi³. Jednak zarzuty te związane były rzeczywiście z listem, jaki minister skarbu otrzymał od ówczesnego premiera Józefa Piłsudskiego dnia 16 grudnia 1927 roku. W piśmie Marszałek zapisał: (…) Sprawy państwowe zmuszają mnie do wymagania od Pana zwiększenia mego funduszu dyspozycyjnego o 5 milionów złotych. Zechce Pan Minister przekazać tę sumę do Prezydium Rady Ministrów do mojej dyspozycji⁴. Wspomniane sprawy państwowe związane były z ufundowaniem z pieniądzy publicznych kampanii wyborczej BBWR⁵. Jak sam stwierdził Piłsudski, (…) Wydałem rozkaz – wydawać wszystko, choćby na złość, żeby nie oddawać Skarbowi z powrotem⁶.

Ogólnie wszystkie przekroczenia budżetowe NIK wyliczył na 562 miliony, uważając je za nielegalne. Liberman zwrócił uwagę na fakt, że w okresie od grudnia 1927 do lutego 1928 roku (…) zaznaczył się gwałtowny wzrost wydatków w prezydjum rady ministrów o 8 milionów, co było 40-krotonym wzrostem uchwalonego przez Sejm funduszu dyspozycyjnego⁷. Komisja uchwaliła ostatecznie 18 głosami przeciw 9 (przedstawicieli partii BeBe) wniosek o postawienie Czechowicza przed Trybunałem Stanu⁸. Jak zwrócił uwagę „Goniec Wielkopolski”, sankcje jakie mogą objąć Czechowicza po wyroku Trybunału Stanu przewidują pozbawienie czasowe lub stałe prawa biernego wyborczego, zmniejszenie czasowe lub stałe emerytury do połowy, wydalenie z granic Polski⁹.

Stojący wówczas na czele rzadu i przez to bezpośrednio odpowiedzialny za całą sprawę marszałek Piłsudski w sobie znany sposób odniósł się do kwestii postawienia jego ministra przed Trybunał Stanu. W artykule opublikowanym na łamach „Kurjera Porannego” 7 kwietnia 1929 roku przytoczono jego wypowiedź na temat posłów opozycji, którzy byli najbardziej aktywni w akcji ukazania prawdy o tej aferze finansowej. Marszałek porównał ich do małp (…) którym są korepetytorzy potrzebni, o obniżeniu u nich człowieczeństwa, a atakowanie Czechowicza nazywa objawem ldożerstwa i nikczemności (…) Posła Liebermanna z P.P.S. nazywa Piłsudski „głównym tenorem w tej szmrodliwej operetce”, fakirem i komicznym dyszkantem opery sejmowej. Drugiego oskarżyciela posła Woźniackiego z Wyzwolenia przedstawia jako człowieka tępego¹⁰.

Sprawa ta wypłynęła ponownie w czasie procesu brzeskiego w 1931 roku. Wówczas to były minister odniósł się do zeznań profesora Bartla, pełniącego funkcję premiera w czasie powstania wniosku o nieścisłości finansowych. W swoim liście otwartym Czechowicz stwierdził, że (…) chciał przełożyć zamknięcie budżetowe, jednak przeszkadzano mu w tem, dlatego też już 16 listopada 1928 r. zgłosił dymisję, został jednak w rządzie na prośbę Bartla, gdy Sejm przyjął do wiadomości oświadczenie premjera, iż rząd przedłoży kredyty dodatkowe. Dalej pisał: (…) jeszcze przed zapadnięciem uchwały Sejmu o postawienie mnie w stan oskarżenia, możliwem było jeszcze przedłożenie Sejmowi dodatkowych kredytów uzgodnionych z zamknięciami rachunkowemi. Jednak premjer Bartel tego nie uczynił, a jednocześnie sprzeciwił się złożeniu przeze mnie sprecyzowanej obietnicy w tym przedmiocie¹¹

Powyższa kwestia miała swój epizod przed Trybunałem Stanu, który ponownie skierował sprawę do Sejmu, nie mogącego się jednak wypowiedzieć w tej kwestii ze względu na politykę sanacji polegającą na wywoływaniu sztucznych przesileń rządowych i odraczaniu sesji Sejmu przez prezydenta. Ostetcznie nowy skład Sejmu po wyborach w 1930 roku podporządkowany sanacji przyjął przekroczenia budżetowe, tym samym kończąc całą sprawę.

Legenda Piłsudskiego, rozwijana szczególnie w Polsce po zamachu stanu, jakiego się dopuścił przejmując władzę przetrwała II RP. Brak rzeczowych i obiektywnych publikacji o historii naszej Ojczyzny, a tym samym osób, które ją tworzyły sprawia, że obecnie politycy partii rządzącej swojego lidera przyrównują do człowieka, którego mit jest mocno ugruntowany w świadomości przeciętnego Polaka, lecz który daleki jest od prawdy.

Krzysztof Żabierek

Udostępnij na FB

Tweet

Obserwuj nas

Zapisz

Wspieraj niezależne wydawnictwo:

Rzeczypospolita przyjaciół?